W samym sercu Sztokholmu, wśród sosnowych lasów i kamiennych krajobrazów, kryje się fascynujące miejsce – Leśny Cmentarz Skogskyrkogården. To przestrzeń, gdzie natura splata się z architekturą, tworząc jedyny w swoim rodzaju pejzaż pełen spokoju, refleksji i ponadczasowego piękna. Zaprojektowany na początku XX wieku przez dwóch młodych szwedzkich architektów, Gunnara Asplunda i Sigurda Lewerentza, stał się ikoną nowoczesnego podejścia do projektowania miejsc pochówku i dowodem na to, jak sztuka, natura i ludzka duchowość mogą się harmonijnie przenikać. Skogskyrkogården to miejsce spoczynku tysięcy osob, a zarazem pomnik będący arcydziełem architektury krajobrazu, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, który wciąż zachwyca odwiedzających z całego świata. Jakie tajemnice kryje ten niezwykły cmentarz i co sprawia, że jest tak wyjątkowy? Zapraszamy na podróż przez historię, architekturę i niezwykły klimat tego magicznego miejsca.
Historia i filozofia tworzenia Skogskyrkogården
W latach 1914–1915 Sztokholm stanął przed koniecznością stworzenia nowego cmentarza. Wybór padł na 50-hektarowy teren lasu sosnowego w południowej części miasta, który miał zostać przekształcony w miejsce spoczynku zgodne z nowoczesnymi ideami. Konkurs na projekt wygrało dwóch młodych architektów: Gunnar Asplund i Sigurd Lewerentz. Ich wizja była nowatorska – zakładała cmentarz jako przestrzeń, która nie tylko spełnia funkcję miejsca pochówku, ale także inspiruje odwiedzających do refleksji nad życiem, śmiercią i naturą.
Centralnym założeniem projektu było zachowanie naturalnego krajobrazu. Architekci postanowili wtopić elementy architektury w otoczenie, tworząc harmonię między lasem a przestrzenią cmentarną. Sosny, głazy i nierówny teren zostały wykorzystane jako integralne elementy projektu. Dzięki temu Leśny Cmentarz Skogskyrkogården nie jest zwyczajnym cmentarzem – to przestrzeń, która oddziałuje na zmysły i emocje.
Architektura i symbolika
Leśny Cmentarz Skogskyrkogården, którego budowa trwała od 1915 do około 1940 roku, odzwierciedla różnorodność epok i stylów architektonicznych, które dominowały w szwedzkiej architekturze XX wieku. Najstarszym obiektem na jego terenie jest Skogskapellet (Leśna Kaplica), zaprojektowana przez Gunnara Asplunda w latach 1917–1919 i otwarta w 1920 roku. Ta skromna, drewniana kaplica z dachem pokrytym gontem wciąż nosi ślady narodowo-romantycznego stylu.
Kolejną budowlą jest Uppståndelsekapellet (Kaplica Zmartwychwstania), dzieło Sigurda Lewerentza, inspirowane zarówno sztuką antyczną, jak i szwedzkim klasycyzmem lat 20. XX wieku.
Leśny Cmentarz Skogskyrkogården – Kaplica Zmartwychwstania
Zwieńczeniem architektury tego miejsca i jednym z najważniejszych punktów cmentarza jest Leśne Krematorium (Skogskrematoriet) autorstwa Gunnara Asplunda. Budowla ta, ukończona w 1940 roku, składa się z trzech kaplic: Wiary, Nadziei i Świętego Krzyża (Trons, Hoppets och Heliga Korsets kapell). Każda z nich odpowiada różnym tradycjom i potrzebom duchowym. Surowość budowli doskonale współgra z prostotą krajobrazu, a duże okna pozwalają na wnikanie światła, symbolizującego życie i transcendencję.
Leśny Cmentarz Skogskyrkogården – Krematorium
Innym ważnym obiektem cmentarza jest Hala Monumentalna (Monumenthallen), która wyróżnia się minimalistyczną elegancją, prostotą formy i cechami charakterystycznymi dla modernizmu.
Po zachodniej stronie Hali Monumentalnej wznosi się Wzgórze Medytacji – łagodnie opadający pagórek porośnięty trawą, który daje odwiedzającym możliwość kontemplacji w otoczeniu ciszy i natury. Prowadzi do niego prosta aleja, wytyczona przez rzędy smukłych sosen, co podkreśla minimalizm i harmonię całego założenia.
Leśny Cmentarz Skogskyrkogården – Wzgórze Medytacji
Cmentarz pełen jest symboli związanych z cyklem życia i śmierci. Kręte ścieżki, które prowadzą przez różne części nekropolii, symbolizują ludzką podróż przez życie. Otwarte przestrzenie kontrastują z gęstymi zadrzewieniami, co może być interpretowane jako metafora kontrastów między radością a smutkiem, światłem a cieniem, życiem a śmiercią.
Znaczenie kulturowe i duchowe
Skogskyrkogården to miejsce, które przyciąga nie tylko rodziny zmarłych, ale także turystów z całego świata. Jego unikalne połączenie architektury i przyrody sprawia, że jest to przestrzeń wyjątkowa pod względem estetycznym i duchowym.
Cmentarz stał się inspiracją dla wielu artystów i architektów, którzy podziwiają sposób, w jaki Asplund i Lewerentz zdołali zintegrować krajobraz z ludzką potrzebą pamięci i refleksji. W 2021 roku obiekt odwiedziło ponad 2 miliony osób, co czyni go jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Sztokholmie.
Jest to również miejsce spoczynku wielu znanych osobistości, w tym legendarnej aktorki Grety Garbo, której grób jest jednym z najczęściej odwiedzanych punktów na cmentarzu.
Leśny Cmentarz Skogskyrkogården – grób Grety Garbo
Spacer po Skogskyrkogården – co warto zobaczyć?
Odwiedzający Skogskyrkogården mają możliwość doświadczenia tej przestrzeni na różne sposoby. Niektórzy przybywają tu, by odwiedzić groby bliskich, inni szukają inspiracji lub wyciszenia. Spacerując po alejkach, warto zwrócić uwagę na różnorodność miejsc pochówku – od prostych nagrobków po bardziej ozdobne pomniki, które opowiadają historie życia pochowanych tu osób.
Niezwykle sugestywnym miejscem jest wspomniane wcześniej Wzgórze Medytacji. To idealny punkt, by usiąść i spojrzeć na otaczający krajobraz, który zmienia się wraz z porami roku. W zimie śnieg pokrywa wzgórza i drzewa, nadając cmentarzowi niemal magiczny charakter, podczas gdy wiosną kwitnące rośliny podkreślają cykl odrodzenia.
Dlaczego warto odwiedzić Skogskyrkogården?
Leśny Cmentarz Skogskyrkogården to przestrzeń, która pozwala lepiej zrozumieć relację między człowiekiem a naturą. Jego unikalny projekt pokazuje, że cmentarze mogą być czymś więcej niż tylko miejscem żałoby – mogą być przestrzenią, która łączy życie i śmierć w harmonijny sposób.
Skogskyrkogården to również doskonały przykład tego, jak architektura może służyć ludziom, uwzględniając ich potrzeby duchowe i emocjonalne. To miejsce, które zaprasza do refleksji nad kruchością życia, ale jednocześnie daje poczucie spokoju i nadziei.
Leśny Cmentarz Skogskyrkogården w Sztokholmie to dzieło sztuki, które przekracza granice tradycyjnego myślenia o nekropoliach. Dzięki połączeniu prostoty, funkcjonalności i głębokiej symboliki, stał się miejscem wyjątkowym – zarówno dla mieszkańców Sztokholmu, jak i dla turystów.
Jeśli kiedykolwiek będziesz w Sztokholmie, warto poświęcić czas na odwiedzenie tego niezwykłego miejsca. To przestrzeń, która nie tylko zachwyca swoją estetyką, ale również skłania do zadumy nad tym, co naprawdę ważne w życiu. Skogskyrkogården to cmentarz, który żyje – w krajobrazie, w pamięci i w sercach ludzi, którzy tu przybywają.
