Ryszard Kotys – artysta, którego głos i twarz zna każdy miłośnik polskiego kina i telewizji, przez dekady urzekał widzów swoim talentem i charakterystycznym wizerunkiem. Choć wielu kojarzy go głównie z kultową rolą Mariana Paździocha w serialu Świat według Kiepskich, jego dorobek artystyczny wykracza daleko poza ten jeden tytuł. Był nie tylko aktorem komediowym, ale również dramatycznym, mistrzem zarówno w filmie, jak i na scenie teatralnej. Przez lata swojej kariery współpracował z największymi reżyserami polskiego kina, budując postaci, które na stałe wpisały się w pamięć widzów. Aktor zagrał w setkach filmów i spektakli, a jego życie i kariera były świadectwem niezwykłego talentu i oddania sztuce. W tym artykule przyjrzymy się bliżej życiu Ryszarda Kotysa – jego artystycznym triumfom, prywatnym wyzwaniom oraz miejscu, gdzie spoczął na wieki.
Młodość i droga do aktorstwa
Ryszard Czesław Kotys przyszedł na świat 20 marca 1932 roku w niewielkiej wsi Mniów, niedaleko Kielc. Był synem Czesława i Ireny, Młodość spędził w czasach pełnych wyzwań, ponieważ Polska wciąż odczuwała skutki II wojny światowej. Już w młodości zafascynował się sztuką i literaturą.
Po ukończeniu szkoły średniej Kotys podjął studia w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Krakowie (dziś Akademia Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego). Były to lata intensywnej pracy i rozwoju artystycznego, które ukształtowały go jako aktora.
Teatr – fundament artystyczny
Po ukończeniu studiów w 1953 roku rozpoczął swoją przygodę z teatrem, debiutując na scenie Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. W ciągu następnych lat występował w teatrach: Wybrzeże w Gdańsku, Polskim we Wrocławiu, Ludowym w Krakowie, Ziemi Krakowskiej w Tarnowie, Dramatycznym w Białymstoku, im. Jana Kochanowskiego w Opolu i im. Stefana Jaracza w Łodzi. W teatrze rozwijał swoje umiejętności dramatyczne, wcielając się w postaci z klasyki polskiej i światowej literatury. Jego głęboki głos, wyrazista mimika i umiejętność interpretacji skomplikowanych bohaterów przyniosły mu uznanie zarówno widzów, jak i krytyków.
Kotys cenił teatr za bliskość z publicznością i możliwość kreowania wielowymiarowych postaci. Jak sam wspominał w wywiadach, każda rola na scenie wymagała od niego pełnego zaangażowania, co pozwalało mu doskonalić warsztat aktorski.
Kino i telewizja – narodziny gwiazdy
Ryszard Kotys zadebiutował na ekranie w latach 50. XX wieku. W 1953 roku został zaangażowany przez pewnego studenta reżyserii do roli w pierwszym filmie zarówno Ryszarda Kotysa jak i owego studenta. Studentem tym okazał się być Andrzej Wajda, a filmem którym wspólnie zadebiutowali było Pokolenie. Pierwsze role filmowe szybko pokazały, że Ryszard Kotys jest aktorem o ogromnym potencjale. Oprócz Andrzeja Wajdy współpracował z reżyserami, takimi jak Kazimierz Kutz czy Jerzy Kawalerowicz.
W ciągu ponad 65 lat kariery zagrał w ponad 40 serialach i 150 filmach. Wystąpił w takich klasykach jak Rękopis znaleziony w Saragossie i Lalka w reżyserii Wojciecha Hasa, Potem nastąpi cisza Janusza Morgensterna, Sami swoi , Wielki Szu i Rozmowy kontrolowane Sylwestra Chęcińskiego, Wilcze echa Aleksandra Ścibora-Rylskiego, Wodzirej Feliksa Falka, Pokój z widokiem na morze Janusza Zaorskiego, Vabank i Kingsajz Juliusza Machulskiego, Kobieta samotna Agnieszki Holland, Lata dwudzieste… lata trzydzieste…. Janusza Rzeszewskiego, Kogel-mogel Romana Załuskiego, Wiedźmin Marka Brodzkiego czy Bogowie Łukasza Palkowskiego. Choć często powierzano mu role drugoplanowe, jego obecność na ekranie była zawsze zauważalna. Kotys potrafił nadać swoim postaciom autentyczność i głębię, co sprawiało, że na długo pozostawały w pamięci widzów.
Jednak największą popularność przyniósł mu udział w serialu Świat według Kiepskich. Rola Mariana Paździocha, sąsiada tytułowych bohaterów, uczyniła go ikoną polskiej popkultury. Choć postać była komiczna, Kotys potrafił nadać jej wielowymiarowość, czyniąc Paździocha nie tylko zabawnym, ale też pełnym ukrytych emocji i sprzeczności. Cytaty Paździocha już na zawsze wpisały się w kanon popkultury. Któż nie zna zdań: Helena, mam zawał!, Panie Ferdku, pan jeszcze wielu rzeczy o mnie nie wiesz, Mówi to panu coś?, Panu się chce zawsze tego co mnie i wtedy, kiedy mnie, Sodomia i Gomoria, No i co zatkało kakało?, Karwasz twarz! Czego pan chcesz i kiedy pan oddasz?
Ryszard Kotys, Andrzej Grabowski i Dariusz Gnatowski w kadrze z serialu Świat według Kiepskich
Życie prywatne – poza kamerą i sceną
Ryszard Kotys był osobą skromną i ceniącą życie rodzinne. Choć jego zawodowe zobowiązania często wymagały wielu poświęceń, zawsze starał się znaleźć czas dla najbliższych. W wywiadach podkreślał, jak ważna była dla niego harmonia między pracą a życiem osobistym.
Był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, scenografką Barbarą miał syna Piotra. Potem ożenił się z młodszą o 26 lat aktorką Kamilą Sammler. Mieli syna Eryka. Mieszkał w Lusowie pod Poznaniem.
Aktor uwielbiał naturę i odpoczynek na łonie przyrody. W wolnych chwilach chętnie oddawał się lekturze, zwłaszcza literatury historycznej, która była jego wielką pasją.
Schyłek życia i śmierć
Pod koniec życia Ryszard Kotys zmagał się z problemami zdrowotnymi, w tym z demencją, która znacząco wpłynęła na jego aktywność zawodową. Pomimo trudności do ostatnich chwil starał się być aktywny i czerpać radość z życia.
Ryszard Kotys zmarł 27 stycznia 2021 roku w wieku 88 lat. Jego odejście było ogromną stratą dla polskiego świata artystycznego, a także dla milionów widzów, którzy kochali go za jego role.
Miejsce spoczynku – ostatnia przystań artysty
Ryszard Kotys został pochowany na cmentarzu parafialnym w Lusowie, niedaleko Poznania. Wybrał to miejsce z uwagi na swoją miłość do spokoju i natury. Jego nagrobek jest wyjątkowy i przepięknie wtapia się w otoczenie. Zbudowany jest z kruszonego marmuru o zielonym odcieniu, w którego szczelinach rosną całoroczne rośliny.
Grób aktora stał się symbolem jego życia – pełnego pasji, ale jednocześnie pokornego i skupionego na tym, co najważniejsze.
Ryszard Kotys pozostawił po sobie ogromny dorobek artystyczny, który na zawsze wpisał go w historię polskiego teatru, kina i telewizji. Jego postaci były różnorodne – od dramatycznych bohaterów w klasykach polskiego kina po ikoniczne role komediowe, które bawiły miliony widzów.
Jego talent, skromność i zaangażowanie w każdy projekt sprawiły, że stał się jednym z najbardziej cenionych aktorów swojego pokolenia. Dziś pamięć o nim trwa nie tylko w sercach widzów, ale także w dziełach, które pozostawił.
Ryszard Kotys to postać, która zasługuje na szczególne miejsce w polskiej kulturze. Jego życie było przykładem pasji i oddania sztuce, a jego postaci na ekranie i scenie przypominają, jak ważna jest autentyczność w każdym, nawet najmniejszym geście. Mimo że nie ma go już z nami, jego legenda wciąż żyje – w śmiechu, wzruszeniach i wspomnieniach.
