Zbigniew Religa to postać, która na stałe zapisała się na kartach polskiej historii medycyny, a także w sercach milionów ludzi. Był nie tylko wybitnym kardiochirurgiem, który dokonał pierwszego udanego przeszczepu serca w Polsce, ale także człowiekiem o wielkiej pasji, determinacji i empatii. Jego życiorys to opowieść o przekraczaniu granic, walce z przeciwnościami losu i niesieniu nadziei tam, gdzie wydawało się, że już jej nie ma.
Dzieciństwo i młodość – początki wielkiej pasji
Zbigniew Religa urodził się 16 grudnia 1938 roku w Miedniewicach, niewielkiej miejscowości niedaleko Żyrardowa. Jego ojciec był tam dyrektorem szkoły. Sam Religa od najmłodszych lat wykazywał się zaradnością i pracowitością. Te cechy, połączone z ciekawością świata, wpłynęły na jego późniejsze decyzje życiowe.
Młody Zbigniew był uczniem wszechstronnie uzdolnionym, a szczególnie interesował się naukami przyrodniczymi. 1956 roku zdał maturę w I Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Limanowskiego w Warszawie. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie.
Droga do sukcesów w kardiochirurgii
Rozwój kariery medycznej
W latach 1963-1964, Zbigniew Religa odbył staż podyplomowy, a następnie służbę wojskową w latach 1964-1966. W 1966 roku rozpoczął pracę w Szpitalu Wolskim w Warszawie, gdzie uzyskał specjalizację pierwszego i drugiego stopnia z chirurgii. Pracował tam do 1980 roku, pełniąc między innymi funkcję zastępcy ordynatora. Zdobył wtedy solidne podstawy wiedzy i rozwinął swoją fascynację kardiochirurgią. To właśnie tam zaczął dostrzegać potencjał medycyny w zmienianiu ludzkiego życia. Był nieustannie głodny wiedzy i nowych doświadczeń, dlatego w latach 70. wyjechał na staże zagraniczne do Nowego Jorku i Detroit. To właśnie w USA miał okazję obserwować, jak rozwija się nowoczesna kardiochirurgia. Zainspirowany tamtejszymi osiągnięciami, postanowił przenieść zdobytą wiedzę na polski grunt. W 1973 uzyskał stopień doktora nauk medycznych, a w 1981 doktora habilitowanego.
Powrót do Polski i walka z ograniczeniami
Po powrocie do kraju Zbigniew Religa pracował w latach 1980–1984 w Klinice Kardiochirurgii Instytutu Kardiologii w Warszawie, a od 1984 roku kierował Kliniką Kardiochirurgii w Wojewódzkim Ośrodku Kardiologii w Zabrzu, które wówczas było jednym z najważniejszych ośrodków medycznych w Polsce. W latach 1989–1991 pełnił funkcję ordynatora oddziału w Centralnym Szpitalu Klinicznym MSW w Warszawie. W okresie 1998–2000 kierował Kliniką Kardiochirurgii w tej samej placówce. W 1990 roku uzyskał tytuł profesora Śląskiej Akademii Medycznej, a w 1995 z rąk prezydenta Lecha Wałęsy otrzymał tytuł profesora nauk medycznych.
W 1991 roku założył Fundację Rozwoju Kardiochirurgii i objął stanowisko prezesa rady. Fundacja ta zajmuje się wdrażaniem najnowszych metod leczenia chorób serca do praktyki klinicznej, prowadzeniem działalności naukowo-badawczej oraz programem szkoleniowo-stypendialnym dla kadr medycznych z Polski i zagranicy.
W latach 1996–1999 Zbigniew Religa był rektorem Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach, a od 1998 pełnił funkcję krajowego specjalisty ds. kardiochirurgii. W 2000 roku został kierownikiem II Kliniki Kardiochirurgii w Instytucie Kardiologii w Warszawie i dyrektorem całego instytutu. W tym samym roku przeprowadził pierwszy w Polsce zabieg wstrzyknięcia do serca preparatu stymulującego powstawanie nowych naczyń krwionośnych.
Pierwszy przeszczep serca w Polsce
W latach 80. Zbigniew Religa postanowił wprowadzić do Polski technikę przeszczepu serca, co w tamtych czasach było nie tylko ogromnym wyzwaniem medycznym, ale także logistycznym i politycznym.
Warunki pracy lekarzy w Polsce Ludowej były trudne – brakowało sprzętu, leków i środków finansowych. Mimo to Religa, dzięki swojej determinacji i charyzmie, potrafił zmobilizować zespół do działania. Jego wysiłki zaowocowały historycznym momentem.
5 listopada 1985 roku Zbigniew Religa wraz ze swoim zespołem przeprowadził pierwszy udany przeszczep serca w Polsce. Operacja była przełomowa, a jej sukces sprawił, że nazwisko Religi stało się znane nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Biorcą był 62-letni mężczyzna, który jednak zmarł kilka dni po operacji. Operacja ta była symbolem nadziei i postępu w polskiej medycynie, ale także dowodem na to, że upór i zaangażowanie mogą przezwyciężyć nawet największe trudności.
Najdłużej żyjącym pacjentem z przeszczepionym przez profesora Religę sercem był Tadeusz Żytkiewicz, który po przeszczepie przeżył trzydzieści lat.
Ikoniczne zdjęcie Religi, wykonane przez Jamesa L. Stanfielda z „National Geographic”, które w 1987 roku obiegło świat – zmęczonego chirurga siedzącego obok operacyjnego stołu, z tętniącym sercem pacjenta w tle – stało się symbolem heroicznej pracy lekarzy.
Religa jako nauczyciel i wizjoner
Zbigniew Religa nie tylko leczył, ale także inspirował i kształcił nowe pokolenia lekarzy. Był mentorem dla wielu kardiochirurgów, a jego podejście do pracy charakteryzowało się niezwykłą precyzją, odwagą i troską o pacjenta.
Nowoczesne technologie w medycynie
Religa był zwolennikiem wprowadzania nowoczesnych technologii do medycyny. To dzięki jego inicjatywom w Polsce zaczęto stosować sztuczne komory serca i innowacyjne metody leczenia chorób serca.
Zaangażowanie polityczne
W latach 90. Zbigniew Religa zaangażował się w politykę, chcąc poprawić sytuację polskiej służby zdrowia. Był ministrem zdrowia oraz posłem na Sejm RP, a jego działania miały na celu zwiększenie dostępności do opieki medycznej i podniesienie standardów leczenia.
Życie prywatne i pasje
Zbigniew Religa był nie tylko wybitnym lekarzem, ale także człowiekiem o wielu pasjach. Interesował się muzyką klasyczną, lubił literaturę i często spędzał czas w gronie rodziny. Był kibicem Górnika Zabrze. Mimo swojej zawodowej popularności, pozostawał skromnym człowiekiem, który zawsze stawiał dobro pacjenta na pierwszym miejscu.
Śmierć i miejsce spoczynku
Zbigniew Religa zmarł 8 marca 2009 roku w Warszawie, przegrywając walkę z rakiem płuc, który był wynikiem wieloletniego nałogu palenia papierosów. Jego śmierć była ogromną stratą dla polskiej medycyny i społeczeństwa
Został pochowany 13 marca na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w alei profesorskiej. Pogrzeb Religi miał charakter świecki. Profesor deklarował że jest ateistą. Był to pogrzeb państwowy z asystą kompanii honorowej Wojska Polskiego. Na pogrzebie zagrano melodię z ulubionej piosenki Zbigniewa Religi What a Wonderful World. Jego grób stał się miejscem odwiedzin dla tych, którzy chcą oddać hołd jednemu z największych polskich lekarzy.
Zbigniew Religa pozostawił po sobie nie tylko liczne osiągnięcia medyczne, ale także inspirujące dziedzictwo, które do dziś motywuje młodych lekarzy i naukowców. Jego nazwisko kojarzy się z nadzieją, odwagą i nieustanną walką o lepsze jutro dla pacjentów.
Jego postać została również upamiętniona w filmie „Bogowie” w reżyserii Łukasza Palkowskiego, gdzie w rolę Religi wcielił się Tomasz Kot. Film ten przybliżył szerokiej publiczności niezwykłą historię życia i pracy Religi, podkreślając jego ogromny wkład w rozwój polskiej medycyny.
Zbigniew Religa był lekarzem z powołania, wizjonerem i pionierem, który w trudnych czasach potrafił dokonać rzeczy niemożliwych. Jego życie to dowód na to, że pasja, determinacja i oddanie mogą zmieniać świat. Choć odszedł, jego dziedzictwo wciąż żyje – w sercach pacjentów, w salach operacyjnych i w historii polskiej medycyny.
